Elektriciteit

Inleiding

Elektriciteit…… elke dag hebben we ermee te maken! Je komt de kamer binnen, je drukt op een schakelaar en het licht gaat aan. Je drukt op een knop en de radio speelt.Je steekt de stekker in het stopcontact en je elektrische trein loopt. We gaan steeds meer gebruik maken van elektriciteit. We verwarmen onze huizen via een elektrische radiator en we gaan zelfs elektrisch rijden. Elektrische auto’s worden steeds populairder. Elektriciteit is overal: niet alleen thuis, maar ook op school, in kantoren, fabrieken en buiten op straat. Overal maken we gebruik van apparaten en machines die alleen maar met elektriciteit kunnen werken.

Elektriciteit is voor ons heel gewoon. Het is overal. Maar dat is niet altijd zo geweest.

Geschiedenis

Elektriciteit heeft, toen men ontdekte hoe je het kunt gebruiken, grote veranderingen gebracht in het dagelijks leven van de mens. In een eeuw is er meer veranderd dan in alle eeuwen daarvoor. Edison slaagde er in 1879 als eerst in om een bruikbare gloeilamp te maken. In de jaren daarna volgde de ene uitvinding op de andere met betrekking tot energie. Overal in de wereld hielden geleerden en uitvinders zich bezig met elektriciteit. Ze deden proeven, ontdekten nieuwe dingen en vonden allerlei mogelijkheden uit om elektriciteit te gebruiken.

Stopcontact

Tegenwoordig heeft ieder huis in Nederland stopcontacten. Je stopt de stekker van de stofzuiger erin en je kunt aan het werk. Het stopcontact is eigenlijk een bron. Een bron waaruit elektriciteit komt. Een stroombron want elektriciteit noemen we ook wel stroom. De stroom, die wordt gemaakt in een elektriciteitscentrale, wordt door het elektriciteitsbedrijf naar het stopcontact gebracht. Door kabels boven of onder de grond gaat de stroom naar onze huizen. Maar er zijn meer stroombronnen.

Batterij

In een batterij is door een fabriek elektriciteit gestopt. Als de elektriciteit op is, is de batterij leeg. Een batterij die je weer met elektriciteit kunt opladen, noemen we een oplaadbare batterij of accu.Als deze leeg is laden we hem weer op via een speciaal apparaat dat we in het stopcontact steken. De stroombron voor het oplaadapparaat is dan het stopcontact.

Stroomkring

Aan een stroomkring zitten altijd twee aansluitpunten. Kijk maar naar het stopcontact en naar een batterij. Ze dienen voor de aanvoer en de afvoer van de stroom. De aan – en afvoer moeten met elkaar verbonden worden als we iets willen merken van de stroom. Dat noemen we een stroomkring. In een stroomkring kan een lamp zitten. De stroomkring moet altijd gesloten zijn, anders brandt de lamp niet.

Spanning

Elektriciteit moet kunnen rondgaan of rondstromen. Van de aanvoer naar de afvoer.Vandaar de naam stroom. Als er geen verbinding is kan er wel elektriciteit zijn. Zoals in een batterij of in een stopcontact. Dan zeggen we dat er spanning in zit, of eigenlijk op staat. Er zit dus elektriciteit in de batterij. Die wil stromen, maar dat kan niet. Er staat spanning op. Die spanning komt pas als je de schakelaar verzet]

Zekering

Wanneer de stroom uitvalt is er meestal een stop doorgeslagen. Een stop is een beveiliging die voor alle zekerheid tussen de kabel en het stopcontact is aangebracht. Tegenwoordig noemen we dat een zekering. Die beveiliging is nodig omdat het elektriciteitsbedrijf een erg grote hoeveelheid elektriciteit door de kabels naar je huis stuurt. Veel meer dan er in een batterij gaat. Een stop of zekering stopt dan ook de stroom. In een zekering zit een dun draadje dat de stroom gewoon door laat gaan. Gaat er te veel stroom door lopen, zoals bij een kortsluiting, dan smelt dat dunne draadje. De verbinding met de kabel wordt dan verbroken: de stop slaat door.

Weerstand

Het verbinden van de aanvoer met de afvoer doe je niet met een slang of een touwtje. Daar gaat elektriciteit niet doorheen. Het werkt alleen als de verbinding van metaal is. Het ene metaal is beter dan het andere. Door koperdraad bijvoorbeeld kan elektriciteit veel sneller stromen dan door ijzerdraad. Een dunne draad geeft ook meer weerstand dan een dikke. Loopt er veel stroom door een dunne draad dan zal die draad warm worden. In een zekering zit een veel dunnere draad dan in de elektriciteitskabel. Als er veel stroom gaat lopen dan zal de draad in de zekering meer weerstand geven en zo heet worden dat hij smelt. Gelukkig eerder dan de kabel!

Op lampen, batterijen en elektrische apparaten zie je altijd getallen en vreemde woorden staan. Volt, ampere, watt en soms ohm. Het zijn namen van mensen. Mensen die onderzoek hebben gedaan naar elektriciteit. Ze hebben zoveel ontdekt dat hun ontdekkingen naar hen genoemd zijn.

Volt

Als er wel elektriciteit is, maar nog geen stroomkring, bijvoorbeeld in een stopcontact, dan zeggen we dat er spanning op staat. De hoeveelheid spanning drukken we uit in het aantal Volt. In Nederland is dat altijd 220 volt geweest. Sinds een jaar is dat 230 Volt. Dit is veranderd om binnen Europa een gelijke spanning te krijgen. Allerlei elektrische apparaten en lampen zijn geschikt gemaakt voor 230 volt. Dat staat altijd op de buitenkant. Er zijn ook apparaten die op een lagere spanning werken, op een batterij bijvoorbeeld. Een walkman werkt op 6 volt. Er moeten 4 batterijen van 1,5 volt in. Een lamp die geschikt is voor 230 volt brandt niet op de 4 batterijen van de walkman. Die geven te weinig spanning. De walkman werkt ook niet op 230 volt. Dan is er teveel spanning en gaat de walkman kapot.

Ampère

We maken een stroomkring met een gloeilamp en er gaat stroom lopen. De hoeveelheid stroom die gaat lopen noemen we ampère. Bij de lamp gaat er 1/4 ampère stroom lopen. Een wasmachine heeft veel meer stroom nodig. Soms wel 10 ampère.

Ohm

De lamp en de wasmachine geven een bepaalde weerstand, anders zou er kortsluiting ontstaan. De hoeveelheid weerstand drukken we uit in het aantal ohm. Die staat meestal niet op de lamp of het apparaat. Hoe minder weerstand, hoe meer stroom er gaat lopen.

Watt

Als er meer stroom gaat lopen noemen we dat ook wel dat er meer vermogen verbruikt wordt.Vermogen wordt gemeten in het aantal watt. Dat staat wel op een lamp of apparaat. Een lamp van honderd watt geeft meer licht dan een lamp van zestig watt.Door de honderd watt lamp loopt dus meer stroom.Ook een stofzuiger met een vermogen van 1000 watt gebruikt meer stroom dan een van 650 watt. Die van 1000 watt zuigt dan ook beter.

Hoe maken we elektriciteit

Als je een magneet langs een koperdraad beweegt gaat er een piepklein stroompje lopen door de draad. Als je de draad oprolt, en je beweegt er een magneet langs, dan gaat er een grotere stroom lopen. Hoe groter de rol draad en hoe sterker de magneet, hoe groter de stroom.[De opgerolde koperdraad noemen we een spoel.] Een spoel en een magneet zitten in een dynamo. In de auto zit een dynamo en ook op je fiets zit er een. In de elektriciteitscentrale zitten er een heleboel. Die zijn heel groot. Zulke dynamo’s noemen we generatoren. Een dynamo kan op verschillende manieren worden aangedreven namelijk door stoom, water, zon, windmolens en benzine en dieselmotoren.

Stoom

Gas, kolen en kernenergie worden gebruikt om water te laten koken. De stoom die ontstaat wil met grote snelheid ontsnappen. Die ontsnappende stoom laat een wiel draaien en aan dat wiel zit de generator. In de generator draait een spoel in een magneet.Meestal noemen we de centrale naar de manier waarop die het water laat koken. Bijvoorbeeld een centrale die kolen gebruikt om het water te laten koken, heet een kolencentrale. De Eemscentrale is de grootste en schoonste gasgestookte centrale van Europa. Op de volgende link kun je heel veel informatie vinden over deze centrale en krijg je een soort van rondleiding. http://www.electrabel.nl/content/corporate/aboutelectrabel/vrtour/vrtour_start_nl.asp

Water

Vlak over de grens, in Duitsland bij Eupen, heb je een groot meer. Dat meer is ontstaan nadat men een enorme dam had gebouwd in de rivier. Zo’n dam heet een “stuwdam” en het meer heet een “stuwmeer”. Door het water uit het meer langs een wiel te laten stromen gaat, net als bij stoom, het wiel draaien. De generator die aan dat wiel zit maakt elektriciteit.

Zon

Na de tweede wereldoorlog waren geleerden bezig met experimenten. Ze ontdekten dat als ergens licht op viel de hoeveelheid stroom veranderde. Ze ontdekten ook dat als er helemaal geen stroom liep, er toch stroom ging lopen zodra er licht op viel. Ze hadden een zonnecel ontdekt. Hoe meer licht, hoe meer stroom er gaat lopen. Je kent zonnecellen wel van rekenmachientjes en sommige horloges. Ook bekend zijn de zonnecellen uit de ruimtevaart.

Windmolens

In landen met veel wind laten windmolens generatoren draaien. Overal in ons land staan grotere en kleinere windmolens. Niet de oude houten of stenen molens, maar hoge masten met metalen wieken en een klein kastje waarin de generator zit.

Benzine- en dieselmotoren

Tenslotte worden er nog benzine- en dieselmotoren gebruikt om elektriciteit te maken. Dat zijn net zulke motoren als in een auto. Zo’n motor met dynamo wordt ook generator genoemd. Generatoren worden overal gebruikt waar geen stopcontact in de buurt is. Bijvoorbeeld om met een elektrische heggenschaar een heg te knippen of om in een haven met een elektrische boormachine een steiger te repareren.

Natuurlijke elektriciteit

Elektriciteit is geen menselijke uitvinding. Het is al zo oud als de wereld. Sommige dingen zijn van zichzelf al elektrisch geladen. Ze hebben een positieve of een negatieve lading. Dit noemen we statische elektriciteit. Komen verschillende statische ladingen bij elkaar in de buurt dan krijg je een stroom van positief [=iets] naar negatief [=niets]. Dat is wat er gebeurt wanneer een positief geladen wolk bij de negatief geladen aarde in de buurt komt. Het gevolg is dat er een stroom gaat lopen van positief naar negatief. We zien dat als een vonk of bliksem. Een ander voorbeeld van statische elektriciteit is het aanraken van een plastic kam met je haar.Als je erg droog haar hebt en hard kamt, dan gaan je haren soms rechtop staan.Op zo’n moment moet je je kam eens bij een papiertje houden.De positief geladen kam trekt meteen het negatieve papiertje aan.Als je uit een auto stapt ben je wel eens statisch geladen door de bekleding van de stoel. Als je de deur aanraakt springt er een vonk over.Houd je hand ook maar eens vlak voor de beeldbuis van een televisietoestel.

Veiligheid

Elektriciteit kan erg gevaarlijk zijn. Als je per ongeluk onderdeel bent van een stroomkring kan het wel eens helemaal fout gaan. Niet bij een batterij, want daar staat een hele lage spanning op. Maar hoe hoger de spanning, hoe gevaarlijker. De 230 volt van het stopcontact kan een dodelijke schok veroorzaken.Wees daarom heel voorzichtig met elektriciteit.Vooral wanneer er water in de buurt is zoals in de badkamer of de keuken. Water kan elektriciteit namelijk heel goed vervoeren. Zorg dus steeds voor een droge omgeving.Ga bijvoorbeeld nooit met elektriciteit buiten in de regen werken. Elektriciteit geeft ons vele mogelijkheden maar we moeten er zorgvuldig en voorzichtig mee omgaan.

Vragen

  • 1. Noem 10 verschillende apparaten op die werken op elektriciteit.
  • 2. Wat geeft meer licht: een lamp van 60 Watt of een lamp van 100 Watt
  • 3. Waarom heb je een stop of zekering in je huis
  • 4. Welke stofzuiger zuigt beter: die van 1000 watt of die van 650 Watt
  • 5. Hoe noem je dit apparaat (een spoel)

Bronvermelding

 

44 Responses to “Elektriciteit”

    • ja je hebt gelijk alleen ik maak hier ook een spreekbeurt over en ik mis een ding en dat is wat is elektriciteit

  1. gaat je niks aan wat mijn naam is

    goed werkstuk veel van geleerd mijn spreekbeurt zit vol met deze informative dankjewel voor de informatie van dit werkstuk

  2. goed werkstuk, alleen iets meer met hoe alles ontstaan is?

  3. @spreekbeurtisstom@beneenmeisje

    Het is best goed.

  4. @spreekbeurtisstom@beneenmeisje

    En goed uitgelegd

  5. @spreekbeurtisstom@beneenmeisjeuitwhatsapp

    Ik vind het best een goeie spreekbeurt,maar wat als je een vraag niet. Weet?

  6. @spreekbeurtisstom@beneenmeisje

    Goede spreekbeurt

  7. leuk leuk leuk het was leuk ontderwerp ik heb veel geleerd dank je wel dank je wel dank je wel

  8. de spreekbeurt is interessant, maar als je een spreekbeurt van 10 min. is het niet echt geschikt. ik heb er 1/2 punt van mijn punten aan moeten verspillen maar verder een 8 en de kinderen vonden het een leuke presentatie!!!

  9. gaat je niks aan

    best leuk alleen een beetje te veel in een volwassen taal!

  10. ik heb een 10!!! voor mijn werkstuk door dit!

  11. echt een super interessante spreekbeurt ik heb hem zelf ook gebruikt voor mijn spreekbeurt [dank je wel]

  12. 20 april heb ik me spreekbeurt door dit komt het helemaal goed