Pest

de zwarte dood “Handlijding foor al die dorpsgenoten die willen overleven dees freselijke siekte”

Anno 1347

Al sinds vorig jaar onzes heeren 1347 komt er in ons Europa een vreemde ziekte voor. Hij wordt de Pest genoemd, door de medici. De gewone mensen noemen het “de zwarte dood” Hiervoor willen wij alle mensen waarschuwen. Als je ziek wordt is het bijna zeker dodelijk.

Hoe weet je dat het pest is?

Dat zie je aan: hoge koorts, bulten zo groot als een ei, het spugen van bloed. De mensen hebben ook precies zwarte vlekken op hun lichaam. Vandaar de enge bijnaam.

Besmettelijk?

De pest is een zeer besmettelijke ziekte! Dit wil zeggen dat als jouw moeder de ziekte heeft, jij, je broer/zus en je vader ook snel de ziekte zullen hebben! Maar ook huisdieren zullen sterven: Honden, katten, kippen, ossen, ezels, schapen.

Zeer gevaarlijke ziekte!

Deze ziekte is zo gevaarlijk dat je er van sterft! Binnen 2 tot 8 dagen kan iemand dood en begraven zijn. Als er dus pest uitbreekt in een huis, dan laat de zieke mensen, die daar nog wonen, in de steek. Anders wordt je ook ziek en zul je sterven!

Medicijnen tegen de pest?

Iedereen zoekt om toch iets tegen deze ziekte te vinden! Natuurlijk komen er nu allerlei kwakzalvers aan met middeltjes die zo gezegd helpen: het drinken van azijn, allerlei kruiden die de kwade dampen kunnen verdrijven worden gebruikt.

Verspreiding door lucht

Men denkt ook dat de pest zich verspreidt door de lucht. Daarom doen dokters dan ook dikke mantels aan en maskers voor het gezicht.

Pest komt uit Azië

De pest komt eigenlijk uit Azië. Via schepen is de ziekte tot in Europa geraakt.

Verspreiding door ratten en vlooien

Wij hebben vorige week ontdekt dat de pest verspreid wordt door vlooien en ratten! In de steden hebben we veel open riolen. De ratten lopen dus in de steden rond. De vlooien springen van de ratten op de mensen. Zo krijg je de pest. De belangrijkste overdrager van de pestbacterie is de rattenvlo. Mensen raken door de beten van de vlo of door het inademen van geïnfecteerde lucht besmet.

Aantal slachtoffers

Het aantal slachtoffers weet niemand precies! Men denkt dat al ongeveer 20 miljoen mensen deze eeuw gestorven zijn door de pest. Dat is meer dan 1/3 van de bevolking.

Hoe heeft men de ziekte weg gekregen?

Men heeft nog nooit een medicijn gevonden. De ziekte is eigenlijk op een bepaald moment gewoon verdwenen uit de andere landen van Europa. Misschien dat de verbeterde hygiëne hier een oorzaak van is. Maar je moet niet denken dat de pest nu niet meer bestaat! Ze komt nu nog altijd voor in sommige delen van Afrika.

De eerste slachtoffers

De eerste slachtoffers van de pest werden in ijltempo in haastig opgeworpen graven gedumpt, of bleven geruime tijd op straat liggen. Het leven in de stad kwam tot stilstand, toen de epidemie zich steeds verder uitbreidde, en de mensen ontvluchtten hun huizen. De lucht leek eveneens verpest te zijn door een ondraaglijke stank, zo afschuwelijk, dat men er door bevangen raakt’. In de kunst van de 14e en 15e eeuw was de pest een weerkerend thema, zoals op dit schilderij.

Slechts weinig steden en landstreken bleven gespaard. In Milaan bijvoorbeeld verordonneerde de aartsbisschop de eerste drie huizen, die door de pest getroffen werden, samen met de bewoners dicht te metselen. ( hoge geestelijken staan er in de geschiedenis nu eenmaal niet om bekend erg barmhartig te zijn en namen wel vaker drastische beslissingen, vooral omdat ze het gewoon mochten, er was immers niets of niemand die hen tegenhield? ) Zijn verordening werd opgevolgd en Milaan bleef zodoende gevrijwaard van de pest. Zonder te weten hoe de pest zich uitbreidde, had de aartsbisschop toch een afdoend middel tegen de epidemie gevonden.

Oorzaken van de pest

De beschreven gevallen waren echter uitzonderingen. De pest eiste een verschrikkelijke tol, toen deze golf door Europa trok. De loop der geschiedenis toont aan dat dergelijke catastrofen, die zoveel mensenlevens eisten, vaak vooraf werden gegaan door perioden van grote overbevolking en / of door economische nood. Als er teveel mensen op een te klein gebied samenleven, braken niet zelden epidemieën of oorlogen uit, waarin veel mensen het leven lieten. Nadat de pestepidemie voorbij was, veranderde de houding tussen heer en knecht op een beslissende manier.. zodat de arbeiders hogere loon konden eisen en de grootgrondbezitters tevreden moesten zijn met lagere prijzen, want de vraag naar de belangrijkste gebruiksgoederen was danig afgenomen. Er ontstond – met name in de lagere klassen – economische en sociale onrust.

Tegenwoordig onderscheid men 3 soorten pest:

1. De builen of bubonenpest: hierbij zwellen de lymfvaten in de lies, oksel en nek op en vormen zogenaamde bubonen of builen.

2. De longpest: als de pestbacterie in de longen terecht komt kan de long geïnfecteerd raken. De longpest kan echter ook door het inademen van de pestepidemie veroorzaakt worden.

3. De pestsepsis: de derde vorm van pest is nog zeldzamer, hierbij is het bloed verrijkt met pestbacteriën en kunnen er huidbloedingen voorkomen

Schadelijke bacteriën en hun geschiedenis

Het klinkt misschien gek, maar deze bacterien die mensen en dieren ziek kunnen maken hebben een grote invloed gehad op de geschiedenis.
Zo werd de afloop van vele veldslagen en oorlogen niet zozeer bepaald door hoe goed de soldaten oorlog konden voeren, maar meer door de bacterien die de mens ziek maakte. Dus ook al had je het sterkste en grootste leger en had je veel wapens om mee te vechten, enkele schadelijke bacterien en de oorlog kon verloren zijn.

Heel vroeger , in de oudheid, ging tijdens die hele langdurige oorlogen de conditie van de soldaten zo achteruit dat ze heel gevoelig waren voor.
Hygiene was er ook al niet, dus bacterien in overvloed

Doordat er zoveel mensen dood waren gegaan was er geen voedsel tekort meer en genoeg te eten voor iedereen. Aan de andere kant waren er nu ineens wel weer te weinig mensen om al het voedsel te verbouwen of ander werk te doen.
Zo weten we nu dat we besmet water bijvoorbeeld eerst moeten koken voordat we het drinken of eten mee gaan klaar maken.