Goud

1. Wat is goud?

Goud

Goud is een glimmend en geelkleurig metaal. Omdat het heel moeilijk is om het te vinden en het veel waard is, noemen we het een edelmetaal. Zilver is net al goud ook een edelmetaal. Bijna iedereen zou goud wel willen hebben, omdat het mooi en heel erg duur is.
Bijna alle metalen hebben een glans die licht weerkaatst, en het bijzondere aan goud is, dat het die glans nooit kwijtraakt. Veel gouden munten uit de Romeinse Tijd hebben nog steeds hun geelkleurige glans. Meer informatie over de waarde van goud en de goudprijs op goudprijs per gram.

Smeltpunt

Goud smelt bij 1062 graden Celsius. Het wordt vaak tot het smeltpunt verhit, om er baren (goudstaven) van te maken. Goud heeft een dichtheid die 19,3 keer zo groot is als water en 3 keer zo groot als ijzer.

2. Goudgehalte

Bij sieraden spreken we van karaten. Als je weet hoeveel karaat goud in een sieraad zit, weet je dus ook hoe zuiver het goud is. Als het goud 24 karaats is, is het helemaal zuiver. Helemaal zuiver goud wordt nooit bij sieraden gebruikt. Het zou veel te snel afslijten, omdat het erg zacht is. In Nederland kennen we drie goudgehalten:

  • 14 karaats, dat wil zeggen 14 24ste deel is goud. De rest (10 24ste deel) is van een ander metaal, bijv. zilver.
  • 18 karaats
  • 20 karaats

Meer over karaten kun je lezen op de website van de Goudwaag onder “Veelgestelde vragen”

3. Vindplaatsen

Goudmijnen

Op sommige plaatsen op de wereld wordt goud in de grond gevonden. Tussen dikke lagen steen liggen heel dunne laagjes steen waar goud doorheen zit. Je kunt goud niet zomaar uit de grond halen, als je een kuil graaft. Het goud zit meestal heel erg diep in de grond. Daarom worden door mensen mijnen gemaakt. Diep onder de grond worden gangen gegraven. Eerst gangen, die van boven naar beneden gaan. Zo’n gang heet een schacht. De mijnwerkers gaan met een lift door de schacht naar de zijgangen onder de grond. Diep in de grond hakken mijnwerkers het goudgesteente los. De brokken steen worden daarom fijngemalen tot alles gruis is. Daarna worden de kleine stukjes goud uit het gruis gezocht.

Rivieren

Niet alleen in mijnen wordt goud gevonden. Op de boden van sommige rivieren ligt ook goud. Als de rivier hard stroomt, schuurt het water steeds een klein beetje van de grond of rotsen af. Die weggeschuurde grond heet slib. Soms zit er goud tussen slib. Kleine korreltjes of klompjes goud worden dan door het rivierwater meegenomen. Op de plaatsen waar het rivierwater langzaam stroomt, zakken het slib en de stenen naar de bodem. Met een baggermachine wordt het slib uit de rivier opgegraven. Het slib hoeft niet meer fijngemalen te worden. De kleine stukjes goud kunnen zo uit het slib gezocht worden.

In de fabriek

In de fabriek wordt het zuivere goud heel warm gemaakt. Dat gebeurt in grote ovens. Als goud warm gemaakt wordt, wordt het zacht. Zelfs zo zacht dat het vloeibaar wordt. Het vloeibare goud loopt uit de oven en komt in een goot terecht. Door de goot komt het vloeibare goud in vormen. Als het goud daar weer koud wordt, wordt het hard. De stukken goud kunnen dan uit de vormen getild worden. Een stuk goud ziet er dan net uit als een plat brood. Zo’n gouden brood noemen we een baar.

Vindplaatsen

Jaarlijks wordt er ruim 1½ miljoen kilo goud gevonden. Dat lijkt erg veel, maar goud is heel zwaar. Die 1½ miljoen kilo goud kun je bijvoorbeeld opbergen in een grote schuur van ongeveer vijf meter breed, acht meter lang en bijna twee meter hoog. Dat goud levert een onvoorstelbare hoeveelheid geld op. Voor 1 ounce (Engelse maat = 31,1 gram) moest men in januari 1980 meer dan 700 euro betalen. Zo’n ounce is niet meer dan een “mespuntje” goud. Het meeste goud wordt gevonden in Zuid-Afrika (50% van al het goud dat gevonden wordt). Dan komen de vormalige Sovjet Unie landen(21%), Canada(8%), de Verenigde Staten (%) en Australie (2%). In Nederland wordt geen goud gevonden.

4. Geschiedenis

We weten niet wie voor het eerst goud gevonden heeft. Goud is waarschijnlijk het allereerste metaal, dat mensen leerden kennen.

Het graf van Toetanchamon

We vermoeden dat de Egyptenaren zijn begonnen met het zoeken en gebruiken van goud. Het Egyptische woord nub betekent goud. Ook toen het goud in Egypte op was, haalden ze het uit Klein Azie. Veel gouden voorwerpen werden in 1923 gevonden. Ze ontdekten toen het graf van Toetanchamon. Toetanchamon was een farao die in de veertiende eeuw voor Christus leefde. In zijn graf vond men een schat van goud, edelstenen en kunstwerken. Heel bekend is het gouden dodenmasker.

De azteken en de Inca’s

Niet alleen de Egyptenaren zijn begonnen met goud te delven. Toen de Spanjaarden Amerika in hun bezit hadden, troffen ze daar veel goud aan. In 1518 kwam de Spanjaard Cortez met een leger van zeshonderd man in Mexico aan. Hij trok het binnenland in en slaagde erin de Aztekenkoning Montezuma de 2e te verslaan. Hij sleepte een onnoemelijke hoeveelheid goud van de Azteken naar Spanje. Pizarro nam de Incakoning gevangen en wilde een losprijs. Die losprijs bestond uit het vullen met goud van een kamer, waarin de Incakoning gevangen zat. Ze moesten alle gouden voorwerpen omsmelten tot staven.

De goldrush

Goud trekt veel mensen aan. Dat bleek wel in 1848 in de Verenigde Staten. John Sulter, een Amerikaan, was bezig met het bouwen van een zaagmolen. Zijn helper, James Marshall, zag bij toeval dat er wat gele stukken metaal tussen het grind dat uit de rivier kwam zat. Natuurlijk werden ze ontzettend nieuwsgierig. Ze hadden zomaar wat goudklompjes, ook wel nuggets genoemd, ontdekt. Die ontdekking had grote gevolgen. Meer dan veertig duizend avonturiers uit alle delen van Amerika en Europa gingen op zoek naar goud. Nog erger was het toen er in 1896 goud gevonden werd in Klondike (een plaats in Alaska). De “jacht op goud”, in het Engels heet het de “goldrush”, heeft heel wat vechtpartijen opgeleverd. Maar er waren niet alleen goldrushes in Amerika, maar ook in Australië.

5. De gouden standaard

Ieder land kan een bepaalde hoeveelheid goud omzetten in biljetten. Dus in papiergeld. Tot 1930 was het de gewoonte, dat er in een land evenveel goud in de kluis van de regering lag als er papiergeld in gebruik was. Tussen de eerste en de tweede wereldoorlog bleek eigenlijk al snel, dat dit niet langer ging, omdat er te weinig papiergeld was. Ook als de schatkist van het land leeg was, werden er nog steeds bankbiljetten gedrukt. Elk land heeft een bepaalde hoeveelheid goud. Dat goud wordt bijvoorbeeld gebruikt om een ander land mee te betalen. Ongeveer de helft van al het goud dat op de wereld gevonden is, bevindt zich in de kluizen van de Verenigde Staten in Fort Knox. Tegenwoordig gebruikt men de Gouden Standaard niet meer, omdat het heel moeilijk is om evenveel biljetten als goud te hebben.

6. Goud in gebruik

Als iemand aan goud denkt, denkt hij het eerst aan sieraden zoals ringen, armbanden en kettingen. Maar bijna niemand weet, dat van al het goud, maar een heel klein deel daar voor gebruikt wordt.

Goud als sieraad

Eeuwen geleden ontdekten de mensen dat je goud heel goed kan bewerken. Het is het zachtste van alle metalen. Daarom zijn sieraden ook nooit van zuiver goud. Het kan gemakkelijk worden gesmolten. Van een paar milligram goud kun je honderden meters lange gouden draden trekken en heel dunne plaatjes maken die veel dunner zijn dan een bladzijde uit een boek. Dit wat het begin om gouden juwelen te gaan vervaardigen

Bladgoud

Als je een klompje goud heel erg plet, houd je heel dun bladgoud over. Met bladgoud worden veel gouden voorwerpen versierd, zodat het lijkt alsof het helemaal van goud is. Met een kopje goud net zo groot als een pruim, kun je een hoeveelheid bladgoud maken ter grootte van een tennisbaan.

Goudsmid

De goudsmid maakt sieraden. Hij moet om te kunnen werken natuurlijk goud hebben. Als hij het heeft ontvangen kan de goudsmid aan het werk. Hij maakt eerst een tekening van het sieraad dat hij gaat maken. Dat smelt hij het goud in een smeltbakje. Hij mengt het goud met bijvoorbeeld zilver of koper. Dit mengen van verschillende metalen heet legeren. Dit wordt gedaan (zoals ik al eerder heb verteld heb) omdat het anders niet stevig is. Als het mengsel afgekoeld is, wordt het bewerkt.

Het waarborginstituut

De goudsmid kan natuurlijk niet zomaar zijn sieraad verkopen. Hij zet eerst zijn meesterteken in. Dat is een teken om te bewijzen dat hij het sieraad heeft gemaakt. En daarna gaat hij naar de Rijkskeurkamer, het waarborginstituut. Daar wordt zijn sieraad bekeken door essayeurs (controleurs van het Rijk). Zij keuren het sieraad. Ze kijken of het goudgehalte wel goud is en of er wel precies de opgegeven hoeveelheid goud in zit. Als dat allemaal goed is, dan zetten ze er het keurmerk in (bijvoorbeeld 14 karaats), een merkteken van het kantoor waar de keuring is uitgevoerd en het jaartal waarin hij is gekeurd. Bij het waarborginstituut kennen ze alle meestertekens van alle goudsmeden. Dus ze weten altijd wie het sieraad heeft gemaakt.

De edelsmidschool

Je kunt op verschillende manieren goud- of zilversmid worden. Dat kan op de kunstacademie, maar ook op een paar andere scholen zoals in de stad Schoonhoven. Schoonhoven is heel bekend. Daar begon men al in 1863 met het opleiden van goud- en zilversmeden. Er staat daar een middelbaar technische school, waar je opgeleid kunt worden tot goud- of zilversmid. Die opleiding duurt vier jaar. Na het eerste jaar kun je kiezen of je goud- of zilversmid wilt worden, of juwelier, uurwerkmaker of graveur. De leerlingen leren daar hun beroep, maar ze mogen ook een jaar in de praktijk werken. Daarna krijgen ze hun diploma. De school Schoonhoven heeft een eigen meesterteken. In de voorwerpen die op deze school worden gemaakt staat S.V.S. dat betekent Stichting Vakschool Schoonhoven. De leerlingen werken niet altijd met goud en zilver. In het tweede jaar werken ze met zilver. In het derde jaar pas met goud. Ze leren ook boetseren, tekenen en versieringstechnieken. Maar ze krijgen ook les in scheikunde, edelsteenkunde en handelsvakken.

Zien met goud

Goud glimt zo, omdat het bijna al het licht weerkaatst. Een super dun laagje goud is genoeg om de zonnestralen te weerkaatsen. Goud wordt veel gebruikt in de ramen van moderne kantoorgebouwen, in helmen van astronauten en op cockpitramen van vliegtuigen om de hitte tegen te houden.

In de ruimte

Veel ruimtevaartdeskundigen doen onderzoek naar infrarode beelden in de ruimte. Voor het maken van die beelden gebruiken wetenschappers enorme telescopen die gevoelig zijn voor infraroodstraling. De spiegels van deze telescopen zijn gemaakt van zuiver goud om ervoor te zorgen dat een grote hoeveelheid infraroodstraling wordt weerkaatst.

Goud als medicijn

Goud wordt gebruikt bij behandelingen van bepaalde ziektes en bij het opsporten van de oorzaken van een ziekte. Al heel lang willen de mensen weten, of goud ook genezende krachten heeft. Het was in Europa een veel gebruikt middel tegen zweren en gewrichtsontsteking. De afgelopen 150 jaar zijn artsen veel bezig geweest met onderzoek doen naar genezende krachten van goud en om nieuwe geneeswijzen te ontwikkelen waar goud bij gebruikt wordt.

7. Wetenswaardigheden

Maankiekje

Neil Armstrong, de eerste man op de maan, was de enige die tijdens de vlucht van de Apollo 11 een camera had. De camera zat vast aan de voorkant van zijn ruimtepak, zodat hij geen foto’s van zichzelf kom maken. Maar toch is er een foto waar hij op staat. Hij maakte een foto van de astronaut die met hem meeging naar de maan, en doordat hij een dun beschermlaagje goud op zijn helm had, staat hij toch gereflecteerd op de helm op de foto.

Pyriet ook wel zwavelkies genoemd

Pyriet

Veel goudzoekers vergissen zich als ze op zoek zijn naar goud. Ze vinden pyriet, maar denken dat ze goud hebben gevonden. Dat is ook niet zo raar, want pyriet lijk namelijk heel erg op goud. Het heeft ook een gele glans, maar is veel harder en bronzer dan goud.

Bevroren goud

Er wordt tegenwoordig in elk werelddeel goud gewonnen. Maar niet op de Zuidpool. Ze mogen daar geen goud onder de dikke ijslaag vandaag halen. Onderzoekers zeggen namelijk dat er onder die dikke laag heel veel goud ligt.

Wit- en roodgoud

Je hebt al kunnen lezen dat goud meestal met zilver wordt vermengd. Zilver maakt goud minder geel. Door 25% platina aan goud toe te voegen ontstaat witgoud. Witgoud is goud dat een beetje zijn gele kleur heeft verloren. Roodgoud ontstaat bij het mengen van goud met koper. Roodgoud zie je erg veel in landen rond de Middellandse Zee.

 

11 Responses to “Goud”

  1. jodelahiti

    erg goede site, want je weet wat je kan nemen als onderwerp en je hebt daar gelijk informatie bij!!!

  2. Bastiaan

    A.U.B veranderen: het is een edelmetaal omdat het “edel” is, oftewel het roest (bijna) niet! Dus niet omdat het waardevo, is…

  3. kombez

    super vette site ik kan er alles van weten wate fack super vette site.!!!!!!!!!!!!!!!!! supper vette site

  4. Wat een goeie site is dit zeg! Echt heel goed is dit ik raad jullie dit aan

  5. TheDomenator!

    Jongens het is natuurlijk heel handig deze site. Maar Juffrouws en Meesters kennen deze site ook en die willen niet dat je gewoon alles van een site kopieert. Informatie halen mag als je het maar in je eigen woorden doet